معرفت نفس

چگونه  خود را بشناسیم؟

مقدمه :

یک روایت عجیب از حضرت علی (علیه السلام) داریم که حضرت می فرمایند:

 من عرف نفسه فقد عرف ربه (1)

(هرکسی خودش را بشناسد، خدا را هم می شناسد)

اگر ما به این روایت عمل کنیم، خدا را به راحتی می توانیم ادراک کنیم .

سوال :

چگونه و با چه روشی خودمون را بشناسیم؟ تا با شناخت خود به معرفت خدا برسیم!؟

جواب :

اگر به این چند سوال جواب بدهید خود را خواهیم شناخت، و لزوما به خدا خواهیم رسید!

1- ظاهر بدن ما یعنی (چشم، گوش، بینی، دهان، دست وپا و...) را چه کسی به ما داده؟ خدا

سوال:

شاید بپرسید خدا اینها را نداده؟ و ما قبول نداریم که خدا اینها را داده!

جواب استدلالی:

قطعا خودمان این ظاهر بدنمان را نداده یم، چون اگه دست ما بود مثلا چشمانمان را آبی می کردیم!

 یا مثلا دماغمون را کوچک یا بزرگ می کردیم !

ویا اصلا خودمون را در یک خانواده ی پول دار در بهترین نقطه ی جهان بدنیا می آوردیم! و یا مثلا بهترین و زیبا ترین پدر و مادر جهان را برای خود انتخاب می کردیم! تا بدین وسیله ظاهر ما هم بر اساس ارث و نژاد زیبا از آب در بیاید! ولی هیچ کدوم از اینا دست ما نبوده و یک نفر دیگر این کار ها را برای ما انجام داده است، که به اون میگن خالق یا  نیروی طبیعت یا همون خدا ! روی اسم دعوا نداریم مهم اینکه یک خالق وجود داره حالا اسمشو هرچی می خوای بزار!

2- باطن ما را ( قلب و کلیه و کبد و روده و معده و....) را چه کسی داده است؟

خدا (با توجه به استدلال بالا)

3- همه ی ما یک اسم و فامیلی داریم، که این اسم و فامیلی می تونه عوض بشه!

مثلا اسم و فامیلی  من  (جعفر نیک زاد) است من می رم ثبت احوال و این اسم و فامیلی را به (علی محمدی) تغییر می دم !  پس اسم و فامیلی ما یک چیز اعتباری است و حقیقتی ندارد! و به راحتی قابل تغییر است!

حالا برای معرفت به نفس این اسم و فامیل اعتباری را هم کنار بگذاریم، و فکر کنیم اصلا همچنین اسم و فامیلی نداریم، مثلا بگوییم علی محمدی بره کنار !و اصلا این اسم اعتباری را روی خود نبینیم! چون اعتباری است و حقیقتی ندارد.

4- هر یک از ما داری صفاتی هستیم، که این صفات شخصیت ما را تشکیل می دهند! مثلا وقتی یکی میره خواستگاری، وقتی سوال از شخصیت او می شود، این شخص از صفات درونی خود میگوید،مثلا خوش اخلاقم ، شجاع هستم، تدبیرم خوبه، صبرم زیاده و....

بنابراین: ما در درون خود صفاتی داریم که شخصیت ما را تشکیل می دهد!

این صفات هم اعتباری و قابل تغییر است، یعنی مثلا من امروز صفت خوش اخلاقی دارم ولی فردا به خاطر یک اتفاقی، بد اخلاق می شوم! یا مثلا من خیلی انسان بخشنده ایی هستم ولی فردا یک اتفاقی می افتدو من تا اخر عمر خود بخیل و خسیس می شود! و یا اینکه من انسان شجاعی  هستم ولی فردا به خاطر یک اتفاق حس ترس در من به وجود می آید و ترسو می شوم!

پس صفات درونی ما که شخصیت ما را تشکیل داده است، همه قابل تغییر است و حقیقت ثابتی از خود ندارد و مانند موم و خمیر به هر شکلی می تواند در بیاید.

در این مرحله برای شناخت خودمان و معرفت نفس  این صفات را هم باید کنار بگذاریم و اصلا این صفات را در خود نبنیم! چون یک چیز ثابت و حقیقی نیست و مداوم در حال تغییر است!

ما دنبال یک حقیقت ثابت و واقعی و زوال نا پذیر هستیم، که در ادامه به او خواهیم رسید!

نتیجه:

حالا ظاهرمو کی داده؟ خدا داده

 باطنمو کی داده؟خدا داده

اسم و فامیلی شما با تمام خصوصیات وصفاتتون بره کنار؟ (چون همه اعتباری و  حباب هستند)

حالا چی می بینید.......

 

منابع:

1-غرر الحکم،ص232